Nhận BHXH một lần gia tăng

Chị N.M.P.U (28 tuổi), ở phường Nghĩa Lộ (TP. Quảng Ngãi), là nhân viên văn phòng tại một công ty tư nhân trong địa bàn thành phố. Chị U có thời gian đóng BHXH bắt buộc 5 năm 4 tháng. Đầu năm nay, chị U quyết định nhận BHXH một lần. ‘‘Tôi cũng biết khi nhận BHXH một lần sẽ có nhiều bất lợi về sau này, nhưng vì tôi đang rất cần một khoản tiền để đầu tư vào kinh doanh, nhưng lại không có, nên đành phải chấp nhận’’. Số tiền chị U nhận sau khi giải quyết các thủ tục được hơn 20 triệu đồng.

Còn ông T.V.T  (53 tuổi), làm việc tại Công ty TNHH Tư vấn xây dựng công trình Quảng Ngãi, có thời gian đóng BHXH bắt buộc 19 năm 10 tháng. Tháng 5/2020, vì sức khỏe không đảm bảo, nên ông T nghỉ việc và dừng đóng BHXH. Mới đây, ông T quyết định nộp đơn xin hưởng BHXH một lần, với số tiền hơn 180 triệu đồng.

Theo BHXH tỉnh, số người nhận BHXH một lần đang có xu hướng gia tăng. Năm 2020, toàn tỉnh có 5.781 người nhận BHXH một lần, nhưng chỉ trong 6 tháng đầu năm 2021 đã có 3.642 người nhận BHXH một lần. Theo khảo sát của BHXH tỉnh, số người nhận BHXH một lần phần lớn nằm ở khu vực ngoài nhà nước, có độ tuổi trung bình từ 26-39 tuổi. Vì nhiều lý do khác nhau, NLĐ chọn nhận BHXH một lần, đồng nghĩa họ rời hệ thống BHXH. Nguyên nhân chính được cho là do tác động của đại dịch Covid-19, nhiều NLĐ đang gặp khó khăn khi tìm lại việc làm, họ mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, vẫn còn không ít người chưa nhận thấy rõ ý nghĩa của việc đóng và hưởng BHXH.

Bộ phận Một cửa BHXH tỉnh tiếp nhận hồ sơ đề nghị hưởng BHXH một lần của người lao động

Cần cân nhắc

Trưởng phòng Chế độ (BHXH tỉnh) Bùi Thu Hằng phân tích: Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu. Đơn cử, nếu nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Mặt khác, khi tham gia BHXH đủ 20 năm, NLĐ được hưởng lương hưu, được cấp thẻ BHYT miễn phí và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT, cùng nhiều quyền lợi khác.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất hằng năm là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ mất khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

‘‘Vì vậy, khi người dân nộp hồ sơ nhận BHXH một lần đều được cán bộ tiếp nhận hồ sơ tư vấn, phân tích về những thiệt thòi sau này và được vận động nên cân nhắc trước khi đưa ra quyết định’’, Phó Chánh Văn phòng phụ trách bộ phận Một cửa BHXH tỉnh Trần Thanh Chương cho biết. Kể cả đến khâu lãnh đạo duyệt hồ sơ, đối với những người có trên 10 năm đóng BHXH, cán bộ lãnh đạo BHXH tỉnh trực tiếp tuyên truyền, thuyết phục họ ở lại hệ thống BHXH để sau này hưởng lợi ích từ chính sách của Nhà nước. Như trường hợp của ông T.V.T nêu trên, theo quy định của pháp luật về BHXH, thì ông T chỉ cần thực hiện giám định y khoa xác định tỷ lệ suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và ông chỉ cần đóng thêm 2 tháng BHXH bắt buộc còn thiếu, sau đó ông T sẽ được hưởng lương hưu ngay tháng đóng (hoặc sau tháng giám định y khoa). Nhờ được cán bộ BHXH tỉnh tư vấn, sau khi cân nhắc, ông T đã đồng ý rút hồ sơ. Tuy nhiên, trường hợp đồng ý rút hồ sơ hưởng BHXH một lần như ông T chiếm tỷ lệ rất thấp.

Theo BHXH tỉnh, các giải pháp để khắc phục tình trạng NLĐ nhận BHXH một lần là trung ương cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách BHXH, tăng lợi ích và tính hấp dẫn, cần nghiên cứu để có thể điều chỉnh thời gian đóng hợp lý và mức hưởng phù hợp hơn nữa. Các địa phương và BHXH các huyện, thị xã cần tăng cường tuyên truyền để cung cấp các thông tin chính xác, cho thấy tính nhân văn, an sinh xã hội khi ở lại hệ thống BHXH, để NLĐ được thụ hưởng các lợi ích khi về già./.